در دومین سالگرد حملات هفتم اکتبر ۲۰۲۳، شهرهای مختلف آلمان چهره‌ای دوگانه به خود گرفتند. از برگزاری مراسم رسمی یادبود قربانیان در پایتخت گرفته تا تظاهرات در حمایت از فلسطینی‌ها در برخی شهرها، فضا بار دیگر پر از تنش و اختلاف‌نظر میان گروه‌های مختلف جامعه بود.
در حالی‌که پلیس برلین به دلایل امنیتی تظاهرات برنامه‌ریزی‌شده در میدان آلکساندرپلاتس را ممنوع کرد، دادگاه فرانکفورت در تصمیمی متفاوت اجازه برگزاری تجمع مشابهی را صادر کرد. در هامبورگ اما خیابان‌ها آرام بودند و تنها تجمع کوچکی در همبستگی با اسرائیل برگزار شد. برگزارکنندگان این تجمع گفتند که «در کنار قربانیان اسرائیلی، رنج مردم غزه را نیز فراموش نمی‌کنند.»
ممنوعیت تظاهرات حامی فلسطین در برلین
در برلین، قرار بود شامگاه سه‌شنبه، ۷ اکتبر، تظاهراتی با شعار «نسل‌کشی را متوقف کنید» در میدان آلکساندرپلاتس برگزار شود. برگزارکنندگان حضور حدود ۱۵۰ نفر را ثبت کرده بودند، اما پلیس بر اساس ارزیابی‌های امنیتی، این تجمع را پیشاپیش ممنوع اعلام کرد. سخنگوی پلیس گفت که با توجه به حساسیت شرایط و احتمال بروز خشونت، مجوز برگزاری این تجمع صادر نشده است.
روزنامه «تاگس‌اشپیگل» نوشت که تصمیم پلیس به‌صورت پیشگیرانه اتخاذ شد، زیرا صبح همان روز گروهی حدود ۴۰ نفره در نزدیکی پل اوبرباوم به‌طور خودجوش تجمع کرده بودند. آنان با برافراشتن پرچم‌های فلسطین و شلیک مواد آتش‌زا باعث بسته‌شدن مسیر شدند. پلیس برای کنترل اوضاع جاده را مسدود کرد و ۱۷ نفر را به اتهام سر دادن شعارهای ممنوعه یا ایجاد اختلال در ترافیک بازداشت کرد.
مراسم یادبود قربانیان در پایتخت
هم‌زمان با ممنوعیت تجمع‌های حمایتی از فلسطین، پایتخت آلمان میزبان مراسم رسمی و مردمی برای یادبود قربانیان حملات ۷ اکتبر بود. در این مراسم نمادین، نام قربانیان خوانده شد و صندلی‌هایی خالی به یاد آنان چیده شده بود. پلیس برای تأمین امنیت مراسم بیش از ۱۴۰۰ مأمور را در سطح شهر، ایستگاه‌های قطار و مناطق پررفت‌وآمد مستقر کرد. مقامات برلین این روز را یکی از «حساس‌ترین روزهای ماه‌های اخیر» توصیف کردند و گفتند که هرگونه تجمع غیرمجاز فوراً متوقف خواهد شد.
مجوز قضایی برای تظاهرات در فرانکفورت
در فرانکفورت اما تصمیمی متفاوت اتخاذ شد. پس از چندین تلاش شهرداری برای لغو تجمع حمایتی از فلسطینیان، دادگاه اداری شهر رأی داد که «تاریخ تظاهرات به‌تنهایی نمی‌تواند دلیل کافی برای ممنوعیت باشد.» بر اساس گزارش پلیس، خطر فوری از خشونت وجود نداشت. با این حال مقام‌های شهری هشدار داده بودند که برگزاری تظاهرات در سالگرد حملات به اسرائیل ممکن است «تمجید از خشونت» تعبیر شود، به‌ویژه با توجه به دعوت برگزارکنندگان برای پوشیدن لباس‌های سیاه و در دست داشتن گل‌های سرخ، نمادهایی که مقامات آن‌ها را مرتبط با شعارهای حماس دانستند.
با حکم دادگاه، مسیر راهپیمایی تغییر یافت تا از درگیری احتمالی با دیگر گروه‌ها جلوگیری شود. پلیس نیز به شرکت‌کنندگان هشدار داد که از استفاده از شعارها یا نمادهای ضدیهودی یا تحریک‌آمیز خودداری کنند. انتظار می‌رفت حدود هزار نفر در این تجمع شرکت کنند.
واکنش‌های سیاسی و هشدارهای امنیتی
رومان بوسیک، وزیر داخله ایالت هسن، تصمیم به برگزاری تظاهرات در هفتم اکتبر را «تحریک‌آمیز و غیرقابل‌قبول» خواند و گفت: «چنین اقدامی در این روز نمادی از ذهنیتی ناپسند است.» حزب دموکرات مسیحی فرانکفورت نیز نسبت به «خطر واقعی بروز خشونت و استفاده از نمادهای مخالف قانون اساسی» هشدار داد. در مقابل، فعالان مدنی و مدافعان آزادی بیان تأکید کردند که برخورد محدودکننده پلیس با تظاهرات فلسطینی‌ها نشانه‌ای از سیاست دوگانه در رویارویی با اعتراضات است.
میان آزادی بیان و امنیت عمومی
رویدادهای اخیر در برلین و فرانکفورت بار دیگر تنش دیرینه میان آزادی بیان و حفظ امنیت عمومی را در آلمان آشکار ساخت. دولت‌های ایالتی می‌گویند که باید از وقوع خشونت و نفرت‌پراکنی جلوگیری کنند، در حالی‌که گروه‌های مدنی از محدود شدن فزاینده فضای اعتراض انتقاد دارند.
در پس این اختلاف‌ها، جنگ غزه همچنان ادامه دارد و بنا بر گزارش‌ها تاکنون بیش از ۶۵ هزار نفر در این منطقه جان خود را از دست داده‌اند.
Foto: Boris Roessler/dpa
