با فرا رسیدن Black Week و Black Friday تبلیغات خرید و تخفیفها جوانان را به استفاده از گزینه «اکنون بخر، بعداً پرداخت کن» ،BNPL یا (Buy now, pay later) وسوسه میکنند. این روش که پرداخت هزینه کالا را ۳۰ روز یا بیشتر به تعویق میاندازد یا بهصورت اقساط ارائه میشود، به ظاهر ساده و جذاب است و کاربران بدون بررسی توان مالی خود خرید میکنند. آمارها نشان میدهد که نزدیک به ۲۰٪ خریدهای آنلاین در آلمان با BNPL انجام میشود و تقریباً نیمی از جوانان ۱۸ تا ۲۵ سال تجربه استفاده از این روش را دارند. این محبوبیت بالا بهویژه میان نوجوانان و جوانان تازه وارد دنیای مستقل مالی نگرانیهای جدی برای بدهیهای آینده ایجاد کرده است.
رشد بدهی و پیامدهای مالی
پس از چند سال روند نزولی، آمار بدهکاران در آلمان بار دیگر رو به افزایش گذاشته است. این رشد بیش از همه در میان افراد زیر ۳۰ سال و بالای ۶۰ سال دیده میشود، تا جایی که بدهی انباشتهٔ برخی جوانان به ۱۵۰۰ یورو رسیده است. سهولت استفاده از سرویسهای «الان بخر، بعداً پرداخت کن» (BNPL) سبب میشود کاربران با انجام چندین خرید کوچک، ناخواسته دچار بدهیهای سنگین شوند. تأخیر در بازپرداخت، عواقبی همچون جریمه، سود دیرکرد و حتی ارجاع پرونده به شرکتهای وصول مطالبات را به همراه دارد. این بدهیها میتوانند چند برابر شوند و با ثبت نمره منفی در «شوفا» (Schufa)، محدودیتهای مالی جدی برای آینده فرد ایجاد کنند؛ از جمله دشواری در اجاره مسکن، دریافت وام و یا خرید اقساطی کالاها.
نوجوانان و خطرات BNPL
اگرچه استفاده از این خدمات برای افراد زیر ۱۸ سال قانوناً ممنوع است، اما در عمل نظارت سنی ضعیفی اعمال میشود و بسیاری از نوجوانان و کودکان با استفاده از کارت والدین خود خرید میکنند. نمونه تکاندهندهٔ آن، کودک ۷ سالهای در ایالت “بادن-وورتمبرگ” است که خریدی ۳۳ هزار یورویی انجام داد و والدینش مسئول پرداخت شناخته شدند؛ اتفاقی که جدی بودن خطر را ثابت میکند. ریشه این مشکل، عدم اعتبارسنجی دقیق توسط شرکتهای ارائهدهنده خدمات پرداخت (BNPL) است. با اینکه در بسیاری از موارد قانون به والدین اجازه لغو قرارداد را میدهد، اما ناآگاهی و پیچیدگیهای اداری اغلب باعث میشود بدهیها پابرجا مانده و پیامدهای مالی سنگینی به بار آورند.
نقش شبکههای اجتماعی و اینفلونسرها
یکی از عوامل تشویق به خریدهای BNPL تبلیغات هدفمند و شبکههای اجتماعی است. جوانان با مشاهده تبلیغات رنگارنگ و دکمههای جذاب اغلب بدون بررسی واقعی پول خود، خرید میکنند و تصور میکنند که پرداخت اقساطی ریسک کمی دارد. همچنین اینفلوئنسرهای مالی با نشان دادن موفقیتها و خریدهای خود، گاهی به اشتباه تصویر بدهیهای بالا را «با کلاس» یا «موفقیت مالی» جلوه میدهند. این رفتارها به ویژه میان نوجوانان و جوانان کمتجربه، باعث گمراهی و بدهیهای مخفی میشود.
سود اقتصادی و انگیزه شرکتها
برای فروشگاهها و شرکتهای پرداخت BNPL بسیار سودآور است. مطالعات نشان میدهد که فروشگاههایی که BNPL ارائه میکنند تا ۲۰٪ فروش بیشتری دارند و مشتریان بیشتر خرید میکنند، بانکها و شرکتهای مالی نیز از افزایش تعداد و حجم وامها بهره میبرند و این روش به رونق کوتاهمدت اقتصاد کمک میکند. با این حال سود اقتصادی برای شرکتها با خطرات مالی برای مصرفکنندگان، بهویژه جوانان همراه است. این تضاد باعث شده سازمانهای مصرفکننده BNPL را در دسته «روشهای فریبنده» قرار دهند و هشدار دهند که افراد باید با احتیاط از این خدمات استفاده کنند.
قوانین و حفاظت از مصرفکننده
برای محافظت از مصرفکنندگان و جلوگیری از بدهیهای بیش از حد اتحادیه اروپا و وزارت دادگستری آلمان قوانین جدیدی در دست تدوین دارند. این قوانین شامل بررسی توان مالی حتی برای خریدهای کوچک و محدود کردن دسترسی افراد با شوفای پایین به BNPL است. هدف این مقررات جلوگیری از بدهیهای غیرضروری و حفاظت از جوانان و خانوارهای کمدرآمد است. همچنین اطلاعرسانی شفاف درباره هزینهها و پیامدهای مالی بخشی از برنامههای جدید برای افزایش سواد مالی و کاهش ریسک استفاده از BNPL خواهد بود.
زهرا نظری
