حمله وحشیانه جوان ۲۵ ساله افغان در شهر مانهایم آلمان، که منجر به کشته شدن یک افسر پلیس شد، نه تنها جامعه آلمان، بلکه جامعه مهاجرین افغان را نیز شوکه کرد و واکنش‌های شدید سیاستمداران و مردم را به دنبال داشت. این حادثه، بار دیگر موضوع حساس و پیچیده اخراج مهاجران خلافکار به کشورهای مبدا، به ویژه افغانستان و سوریه را در مرکز توجه قرار داده است.
اولاف شولز، صدراعظم آلمان، روز پنج‌شنبه ۶ جون، در بوندستاگ به صراحت اعلام کرد که اخراج مجرمین خطرناک، حتی به کشورهای ناامن مانند افغانستان و سوریه، باید دوباره امکان‌پذیر شود.
بازگشت طالبان به قدرت و تشدید افراط‌گرایی
اما بحث اخراج مهاجرین خلافکار تنها یک بخش از این ماجراست. با بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، افراط‌گرایی در میان مهاجران افغان در آلمان به مراتب شدیدتر شده است. طالبان با استفاده از رسانه‌های بزرگ که در داخل افغانستان در اختیار دارند، به صورت هدفمند به انتشار محتوای می‌پردازند که تاثیر بسزایی در رادیکال‌سازی افغان‌ها در داخل و بیرون از افغانستان دارد.
طالبان در کنار اینکه رسانه‌های دولتی را در اختیار دارند، در جهت‌دهی محتوای رسانه‌های خصوصی نیز نقش دارند. رژیم طالبان در نزدیک به سه سال گذشته، دست‌کم یک هزار باب «مدرسه جهادی» که ویژه آموزش افکار جهادی است در افغانستان تاسیس کرده‌است. وزارت اطلاعات و فرهنگ و اداره استخبارات طالبان در کنار چندین رسانه مذهبی، کانال‌های متعددی در یوتیوب و رسانه‌های اجتماعی راه‌اندازی کرده‌اند که ویژه پخش و نشر عقاید افراطی است. بسیاری از افغان‌های ساکن کشورهای اروپایی از جمله آلمان، به دلیل دسترسی وسیع به اینترنت و همچنین وابستگی روحی و عاطفی به افغانستان، کانال‌ها و رسانه‌های طالبان را دنبال می‌کنند.
رادیکال‌سازی مهاجران، خطر جدی برای آینده آلمان
انتشار محتوای رسانه‌ای از این دست در کنار ادعای شکست دادن ناتو و غرب توسط طالبان، الهام‌بخش بنیادگرایانی شده است که معتقدند موضع طالبان بر حق بوده و پیروزی آنان نمادی از موفقیت یک سازمان اسلام‌گرا در برابر کشورهای غربی است.
حمله سلیمان ۲۵ ساله در مانهایم که متولد هرات است، نمونه‌ای از تاثیرات این رادیکال‌سازی به‌شمار می‌رود. سلیمان در سال ۲۰۱۴ و زمانی که فقط ۱۴ سال داشت وارد آلمان شد. مشخص است که او در آلمان به یک مسلمان افراطی تبدیل شده‌است. معنی اقدام سلیمان پس از ۱۰ سال زندگی در آلمان این است که در جامعه آلمان ظرفیت‌های افراطی‌سازی نوجوانان مسلمان وجود دارد و این خطر جدی برای آینده آلمان است. برخی اعضای طالبان در داخل افغانستان، حمله سلیمان به افسر پلیس و پنج مرد دیگر را ستایش کردند و این نشان می‌دهد که رادیکال‌سازی مهاجرین افغان در کشورهای اروپایی ارتباط مستقیمی با بازگشت طالبان به قدرت دارد.
در این میان، جامعه آلمان و دیگر جوامع اروپایی نیز با چالش‌های مشابهی مواجه هستند. انتشار محتوای افراطی و تبلیغاتی از طریق شبکه‌های اجتماعی، ابزاری موثر برای افراطی‌سازی افراد، به‌ویژه پناهجویان از کشورهای مانند افغانستان است. این پناهجویان که از تهدید گروه‌های رادیکال مانند طالبان فرار کرده‌اند، از آزادی‌های جامعه آلمان سوء استفاده می‌کنند و به تهدیدی برای سایر پناهجویان و شهروندان تبدیل می‌شوند.
پس از حمله با چاقو در مانهایم، اخراج افراد خطرناک از آلمان، به عنوان یک راه حل مطرح شد، اما اخراج این افراد می‌تواند راه حل نهایی برای این بحران باشد؟
ممکن است اخراج عناصری که برای امنیت جامعه آلمان خطرناک ارزیابی می‌شوند بتواند از تکرار حمله‌های مشابه آنچه سلیمان انجام داد جلوگیری کند، اما این راه حل نهایی نیست، زیرا تا زمانی که ظرفیت و زمینه‌های افراطی‌سازی نوجوانان و جوانان مسلمان در آلمان وجود داشته باشد، افراد زیادی مانند سلیمان برای ابراز احساسات و عقیده خود، به جای حرف زدن، چاقو خواهند کشید.
با این حال، اگر اخراج عناصر خطرناک به عنوان راه حل فوری در نظر گرفته شود، می‌تواند در کوتاه مدت خطرهای امنیتی را برطرف کند. افراد مشابه سلیمان که تمایل دارند در یک جامعه ایده‌آل اسلامی زندگی کنند، می‌توانند به افغانستان تحت کنترل طالبان بازگردند و ایده‌ها و آرمان‌های خود را در آن‌جا محقق کنند. اخراج این افراد نه تنها به حفظ امنیت در آلمان کمک می‌کند، بلکه باعث آرامش خاطر دیگر مهاجران و پناهجویان نیز می‌شود.
سفر عبدالباری عمر، رئیس اداره دارو و غذا رژیم طالبان در نوامبر ۲۰۲۳ به شهر کلن آلمان و سخنرانی او در میان گروهی از افغان‌ها، نشان‌دهنده همسویی گسترده با طالبان در میان مهاجران افغان در آلمان است. جمع شدن گروه بزرگی از افغان‌ها برای پذیرایی و گوش دادن به سخنرانی این مقام طالبان، بیانگر این است که همسویی با طالبان در میان مهاجران افغان در آلمان بسیار گسترده است.
راهکارهای مقابله با بنیادگرایی در میان مهاجران افغان
با این حال، اخراج افراط‌گرایان تنها راه‌حل نهایی نیست. برخورد با دیدگاه‌های افراطی و بنیادگرایی در میان مهاجرین، می‌تواند راه‌حل مناسبی برای بهبود اوضاع و مدیریت تهدید بنیادگرایی باشد. دولت آلمان باید بر محتوای آموزشی در مدارس غیررسمی و خصوصی که به کودکان مهاجر افغان تدریس می‌شود، نظارت دقیق‌تری داشته باشد. زیرا افراطی‌سازی افراد از سنین پایین می‌تواند به تهدیدی بزرگتر در آینده تبدیل شود.
مقابله با افراطی‌گری مذهبی در میان مسلمانان و به ویژه افغان‌ها نیازمند رویکردی چندجانبه است که شامل نظارت دقیق‌تر بر محتوای آموزشی، تقویت نهادهای مردمی معتقد به ارزش‌های جامعه آلمان و ایجاد برنامه‌های بازپروری و ادغام بهتر مهاجران در جامعه آلمان می‌شود. با اتخاذ چنین رویکردی می‌توان به حفظ امنیت و انسجام در جوامع اروپایی کمک کرد و تهدیدات بنیادگرایی را به حداقل رساند.
Foto: Boris Roessler/dpa
