مطالعه‌ای جدید درباره مهارت‌های دیجیتال دانش‌آموزان در آلمان روندی نگران‌کننده را نشان می‌دهد. براساس یافته‌های این مطالعه، با وجود استفاده گسترده از گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها، بسیاری از نوجوانان توانایی استفاده مؤثر و آگاهانه از رسانه‌های دیجیتال را ندارند.
نتایج «مطالعه بین‌المللی سواد رایانه‌ای و اطلاعاتی ۲۰۲۳» (ICILS) نشان می‌دهد که حدود ۴۰ درصد از دانش‌آموزان کلاس هشتم در آلمان تنها از مهارت‌های ابتدایی در استفاده از فناوری‌های دیجیتال برخوردارند؛ رقمی که نسبت به مطالعات گذشته در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۸ به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.
در این تحقیق که بر ارزیابی مهارت‌های دانش‌آموزان در استفاده از کامپیوتر و اطلاعات دیجیتال متمرکز است، بررسی شده است که آیا دانش‌آموزان می‌دانند چگونه فایل‌ها را به‌درستی باز کنند، با انواع پسوندهای فایل آشنا هستند و می‌توانند اعتبار اطلاعات آنلاین را ارزیابی کنند یا خیر. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که تنها درصد کمی از دانش‌آموزان قادر به انجام وظایف پیچیده دیجیتال مانند ایجاد و طراحی یک فایل یا محتوا به‌صورت دیجیتالی یا طراحی یک برگه اطلاعاتی هستند. تنها ۱٫۱ درصد از دانش‌آموزان کلاس هشتم به بالاترین سطح مهارت‌های دیجیتال دست یافته‌اند که نسبت به ۱٫۹ درصد در پنج سال پیش کاهش یافته است.
مقایسه در سطح بین‌المللی
در مقایسه با کشورهای دیگر، دانش‌آموزان آلمانی با کسب ۵۰۲ امتیاز در رتبه‌ای بالاتر از میانگین ۳۵ کشور شرکت‌کننده در این مطالعه قرار دارند. میانگین جهانی امتیازات ۴۷۶ است. دانش‌آموزان کره جنوبی و جمهوری چک در این زمینه عملکرد بهتری داشته‌اند. در مدارس گِمنازیوم آلمان، دانش‌آموزان با کسب ۵۵۹ امتیاز در زمینه مهارت‌های دیجیتال از سطح بالاتری برخوردار بودند، در حالی که سایر مدارس میانگین ۴۷۲ امتیاز را به‌دست آوردند.
علل و پیامدهای کاهش مهارت‌های دیجیتال
این مطالعه بر رشد شکاف دیجیتال در نظام آموزشی آلمان تأکید دارد که تحت تأثیر عواملی همچون وضعیت اجتماعی و زمینه‌های خانوادگی قرار دارد. نگران‌کننده‌ترین نکته این است که دانش‌آموزان از خانواده‌های کم‌درآمد، به‌دلیل دسترسی محدودتر به منابع دیجیتال، شانس کمتری برای توسعه مهارت‌های دیجیتال دارند.
وزیر جدید آموزش و پرورش آلمان، کِم اوزدمیر، نتایج این مطالعه را نگران‌کننده توصیف کرده و خواستار تدوین برنامه‌ای جامع برای آموزش دیجیتال در مدارس آلمان شد. او بر ضرورت ارتقای مهارت‌های معلمان و توانمندسازی دانش‌آموزان برای استفاده امن و خودمختار از رسانه‌های دیجیتال تأکید کرده است. در این راستا، او امیدوار است که برنامه «دیجیتال پکت ۲.۰»، که هدف آن بهبود تجهیز مدارس به فناوری‌های دیجیتال است، به موفقیت برسد.
نتایج مثبت برنامه «دیجیتال پکت»
مطالعه ICILS نشان می‌دهد که برنامه «دیجیتال پکت ۱.۰» تا حدی موفق بوده است. به‌عنوان مثال، در سال ۲۰۱۸، هر ده دانش‌آموز مجبور بودند یک دستگاه دیجیتال مشترک استفاده کنند، اما این رقم در سال ۲۰۲۳ به پنج نفر کاهش یافته است. همچنین، سهم معلمان که روزانه از رسانه‌های دیجیتال در تدریس خود بهره می‌برند، از ۹٫۱ درصد در سال ۲۰۱۳ به ۶۹٫۹ درصد در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است. این پیشرفت‌ها آلمان را در مقایسه با دیگر کشورهای شرکت‌کننده در مطالعه در وضعیت بهتری قرار می‌دهد.
تقاضاهای محققان برای حمایت بیشتر از مدارس
محققان که مسئول هماهنگی این مطالعه در آلمان بوده‌اند، بر لزوم ارائه حمایت‌های بیشتر به مدارس غیر از گِمنازیوم‌ها تأکید کرده‌اند. آنها بر ضرورت آموزش مستمر و به‌روز معلمان در حوزه دیجیتال تأکید کرده و پیشنهاد می‌کنند که مدیران مدارس به‌عنوان «رهبران آموزش دیجیتال» ایفای نقش کنند تا فعالیت‌های مرتبط با فناوری‌های دیجیتال را به‌طور مؤثر هدایت کرده و دانش‌آموزان را برای مواجهه با چالش‌های دیجیتال آینده آماده سازند.
Foto: Philipp von Ditfurth/dpa
